Friday 29 April 2011

Καλντερίμια - Ντουσεμέδες


Σπίτι Μίλτου Κουντουρά (Φωτ.αρχείο Στρατής Καραγιασώτης)

   
(Φωτ.αρχείο Στρατής Καραγιασώτης)

   
Ο παράλληλος ανεβαίνοντας του σημερινού δρόμου (Φωτ.αρχείο Στρατής Ζάνταλης)

  
Στο δρόμο του Ταρτιού σήμερα, στη θέση Σαμιώτες, κοντά στη βρύση "Μπγάτσα". Λιθόστρωτο δαπάνης και προσωπικής εργασίας κατοίκων της Κοινότητας Σκοπέλου.

   
Το θαυμάσιο ακόμη λιθόστρωτο στον αύλειο χώρο της εκκλησίας του Άη Γιώργη

Sunday 24 April 2011

Μίλτος Κουντουράς και δημοτικισμός


 Ο Μίλτος Κουντουράς είναι γνωστός, στους περισσότερους, ως σημαντικός παιδαγωγός. Κάποιοι γνωρίζουν και το συγγραφικό του έργο, όπως κι ότι έγραψε ποιήματα. Όμως δεν γνωρίζουν οι περισσότεροι κάποια στοιχεία πέραν των παραπάνω. Όλα του τα γραπτά, από τα πρωτόλεια ως τα τελευταία σημειώματά του, είναι γραμμένα στη δημοτική γλώσσα. Ως συνιδρυτής της “Φοιτητικής Συντροφιάς” συμβάλλει στη δημοτικιστική κίνηση των Λέσβιων φοιτητών και στη ανάλογη κίνησή της στη Λέσβο. Στη Χίο όπου πρωτοδίδαξε γράφει “το ψήφισμα” του εκπαιδευτικού συνεδρίου και σημειώνει ότι πρέπει να έχουμε: “α) στη γραμματική ομοιομορφία των τύπων της δημοτικής, β) στην απλοποίηση της ορθογραφίας (κατάληξη, υποταχτική, τονισμός, διπλά σύμφωνα κτλ.). Για τον λόγο, γραπτό και προφορικό, έχει συντάξει πολλά κείμενα μικρά ή μεγάλα. Όλα με τεκμηρίωση, επιστημονική προσέγγιση και εμβάθυνση. Δεν ήταν γενικά δημοτικιστής ή κακόβουλα “μαλλιαρός”. Πίστευε ότι το παιδί με τη δημοτική θα σκεφτεί, θα λειτουργήσει πιο ελεύθερα κι αληθινά. Τον Απρίλιο και τον Μάιο του 1933, ενώ έχει απολυθεί από το “Εκπαιδευτικό Γνωμοδοτικό Συμβούλιο”, δημοσιεύει στο περιοδικό Ιδέα το άρθρο του “Η θέση του δημοτικισμού στη σημερινή εκπαίδευση”. Το ίδιο εκδίδεται ως ανάτυπο από τον εκδοτικό οίκο Μ. Ι. Σαλιβέρου. Το βιβλίο χωρίζεται σε πέντε μέρη. α) Η θέση του προβλήματος, β) Δημοτικισμός και σχολείο εργασίας, γ) Να μείνει ή να βγει η καθαρεύουσα;, δ) Η ενέργεια της πολιτείας και ε) Τι πρέπει ακόμα. Όπως και στα άρθρα “Κλείστε τα Σχολειά” έτσι κι εδώ κάνει αναφορά και εμπλέκει όλους όσους έχουν σχέση με την εκπαίδευση και το παιδί. Την Πολιτεία, τους δασκάλους αλλά συμπληρώνει πως η υποστήριξη της δημοτικής είναι χρέος όλων μας. Κλείνει το γραπτό του αυτό με την προτροπή και την προσδοκία ότι κάτι χρειάζεται να γίνει: “Κάτι που να συγκεντρώσει γύρω του τους εκπαιδευτικούς και όλους εκείνους που πονούν για τη σημερινή κατάσταση και θέλουνε να εργαστούν για μια καλύτερη εκπαιδευτική και πνευματική ζωή του τόπου μας”.

Αριστείδης Καλάργαλης

Μίλτος Κουντουράς

Tuesday 19 April 2011

Το έθιμο του στύλου

Φωτ Αρχείο Γ. Γκάγκαλη Από το βιβλίο "Ο Πολιχνίτος του 20ου αιώνα, Κυριάκος Κουκούλας, Τάσος Μακρής, 2010 Αναφέρεται σχετικά: Ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος άρχισε το 1914. Η Ελλάδα πήγε με τους Αγγλογάλλους κι έτσι ο στόλος βρέθηκε αραγμένος στον κόλπο της Γέρας. Η Τουρκία πήγε με τους Γερμανούς. Οι νεότουρκοι έκαναν το "πρώτο διωγμό" και ο Δημήτρης Μολυβιάτης βρέθηκε στη Γέρα με τη "κουρίτα" του προσπαθώντας να βγάλει το ψωμί του με τα παιχνίδια των Εγγλέζων, που για να περάσουν την ώρα τους, προσπαθούσαν να πιάσουν τη σημαία στην άκρη του κανονιού. Το κανόνι αλειμμένο με γράσο τους έστελνε στη θάλασσα, για να τους μαζέψει η κουρίτα. Ο Δημήτρης Μολυβιάτης στο "δεύτερο διωγμό" εγκαταστάθηκε στη σκάλα Πολυχνίτου

Ορχιδέες της Γέρας Λέσβου

Orchis tridentata SCOPOLI (Όρχις η τρίδοντη) Καριώνας, Γέρας


Orchis tridentata SCOPOLI (Όρχις η τρίδοντη) Καριώνας, Γέρας


Ophys cinereophila H.F.Paulus & C.Gack (Όφρυς η τεφρά) Τάρτι


Ophrys tenthredinifera (Όφρυς η τενθρηδών) Τάρτι


Ophrys ferrum-equinum DESFONTAINES (Όφρυς η πεταλοφόρος) Τάρτι


Orchis sancta L (Όρχις η αγία) Τάρτι


Anacamptis pyramidalis var. albiflora (nivea;) P. Delgforge
Πυραμιδούλα Λευκή, Καριώνας


Anacamptis pyramidalis (L.) L.C.M. RICHARD
Ανακαμπτίς η πυραμιδοειδής-πυραμιδούλα, Τάρτι


Anacamptis pyramidalis (L.) L.C.M. RICHARD
Ανακαμπτίς η πυραμιδοειδής-πυραμιδούλα, Τάρτι


Cephalanthera longifolia (κεφαλάνθηρο το μακρόφυλλο), Καργιώνας


Orchis laxiflora (Όρχις η αραιανθής) Λευκάρια, Κόλπος
Γέρας


Orchis laxiflora (Όρχις η αραιανθής)  Λευκάρια, Κόλπος Γέρας


Orchis Italica POIRET (Όρχις η Ιταλική) Τάρτι, Γέρας
(Φωτ.Στρατής Λιγηρός)


(Φωτ.Στρατής Λιγηρός)


(Φωτ.Στρατής Λιγηρός)


Oprys vernixia BROTERO ssp.orientalis H.F. PAULIS
(Οφρύς καθρεπτάκι) (Φωτ.Στρατής Λιγηρός)


(Φωτ.Στρατής Λιγηρός)


(Φωτ.Στρατής Λιγηρός)


(Φωτ.Στρατής Λιγηρός)


Όρχις η επαρχιακή - Όρχις provincialis Balbis ex Lamark & De Candolle, Καργιώνας


(Ophrys minutula) Λιγονάρι, Τάρτι

(Ophrys minutula) Τάρτι


Orchis papilionacea L.ssp.heroica (E.D. CLARKE) H.BAUMANN
(Όρχις η πεταλουδόμορφη - χρυσαλίδα, η ηρωική)
Φωτ. Στρατής Λιγηρός


Orchis papilionacea L.ssp.heroica (E.D. CLARKE) H.BAUMANN
(Όρχις η πεταλουδόμορφη - χρυσαλίδα, η ηρωική)
Φωτ. Στρατής Λιγηρός


Orchis papilionacea L.ssp.heroica (E.D. CLARKE) H.BAUMANN
(Όρχις η πεταλουδόμορφη - χρυσαλίδα, η ηρωική)
Φωτ. Στρατής Λιγηρός


Orchis anatolica BOISSIER
(Όρχις της Ανατολής) Καργιώνας, Γέρας


Orchis anatolica BOISSIER
(Όρχις της Ανατολής) Καργιώνας, Γέρας


Όρχις η επαρχιακή - Όρχις provincialis Balbis ex Lamark & De Candolle, Καργιώνας


Orchis morio L.ssp morio (Όρχις η νηπιακή) Καργιώνας


Orchis morio L.ssp morio (Όρχις η νηπιακή) Καργιώνας


Ophrys sicula TINEO (Όφρυς η Σικελική) Τάρτι, Γέρα, Λέσβος


Dactylorhiza roman (SEBASTIANI) SO'O
(Δακτυλόριζα ή Ρωμαία) Καργιώνας, Γέρας Λέσβου


Orchis anatolica BOISSIER
(Όρχις της Ανατολής) Καργιώνας, Γέρας


Ophrys reinholdii H. Fleishmann, Καργιώνας Λέσβος


Serapias vomeracea (N.L.BURMAN) Briquet (Σεραπίας αλετράκι) Τάρτι, Γέρας


Αγροτόσπιτο (Ντάμι) Καριώνας, Γέρας Λέσβου


Καριώνας, Γέρας Λέσβου

Τάρτι, Γέρας Λέσβου


Τάρτι, Γέρας Λέσβου

Φωτογραφικό αρχείο: Παναγιώτης Αγιακάτσικας

Thursday 14 April 2011

Μίλτος Κουντουράς


Σκόπελος, 1907, σπίτι, Μ.Κουντουράς, μητέρα, αδερφός Παναγιώτης

O Άρρωστος - Μίλτος Κουντουράς


Ο Μίλτος Κουντουράς (Σκόπελος 1889- Αθήνα1940) είναι γνωστός ως ένας κορυφαίος παιδαγωγός, που το πρωτοποριακό του έργο γίνεται περισσότερο γνωστό όσο κυλά ο χρόνος. Όμως ο Κουντουράς πριν γίνει παιδαγωγός ήταν ποιητής. Γράφει και δημοσιεύει ποίηση απ’ τα νεανικά του χρόνια.

Ο νεανικός του προσανατολισμός ήταν η Τέχνη κι η Ποίηση. «Είχε καταπλεύσει από την πατρίδα του, τη Γέρα της Μυτιλήνης, με τη γνωστή παρεξήγηση πως στη Φιλοσοφική Σχολή θα μπορούσε να καλλιεργήσει το λογοτεχνικό του ταλέντο, που είχε φανερωθεί πρώιμα», γράφει ο συμφοιτητής του, και έπειτα καθηγητής Πανεπιστημίου, Χ. Θεοδωρίδης.

Γράφει επίσης και θεατρικά έργα. Φοιτητής ακόμα, ανεβάζει στις 27 Ιανουαρίου του 1913, στο χωριό του τον Σκόπελο, την αρχαία τραγωδία Οιδίπους τύραννος σε δική του μετάφραση και σκηνικά. Στα χρόνια των σπουδών του εντάσσεται στον φιλολογικό κύκλο του περιοδικού Νουμάς. Στα φιλολογικά Σαββατόβραδα του περιοδικού διαβάζει τα θεατρικά του έργα Ο Άρρωστος και Το Μπαλσαμωμένο Αγόρι. Τα οποία εκδόθηκαν. Έγραψε επίσης άλλα δύο έργα, τα οποία παραμένουν αδημοσίευτα. Είναι « Το γραφτό» και ο « Σταύρος Τραντάλης».

Ο Άρρωστος τυπώθηκε τους δύο τελευταίους μήνες του 1910 και κυκλοφόρησε στις αρχές του 1911. Ο ίδιος το προσδιορίζει ως « ονειρόδραμα σε μία πράξη». Στην έκδοση σημειώνεται ως τόπος συγγραφής: Σκόπελος[Μυτιλήνης], 12-20 Ιουλίου 1909. Ο Γιώργος Βαλέτας της δίνει τον χαρακτηρισμό «έκδοση πολυτελής». Έχει σελίδωση στο πλάι και φέρει την αφιέρωση: του αδελφού μου / του Γιάννη / του γιατρού / τ’ αφιερώνω / Μίλτος.

Το δράμα έχει επιδράσεις Ίψεν και Φρόιντ. Ο πρωταγωνιστής μέσα στο όνειρό του αφηγείται τολμηρές φρικαλέες σκηνές, ενώ έχει επιστρέψει από το θέατρο όπου παρακολούθησε τους «Βρυκόλακες» του Ίψεν. Όταν ξυπνά επηρεασμένος από το όνειρό του αυτοκτονεί.

Μπορεί αυτά τα έργα του Κουντουρά να ήταν νεανικά και πρωτόλεια, αλλά υπάρχει η εκτίμηση πως αν δε αφιερωνόταν στην Παιδαγωγική θα είχε σημαντική παρουσία στη θεατρική γραμματολογία. (Αρειστίδης Καλάργαλης)

Wednesday 13 April 2011

Ο λαϊκός ποιητής Δημήτρης Πέτρου


Του Αριστείδη Καλάργαλη
Ο Δημήτρης Πέτρου γεννήθηκε στον Σκόπελο. Δεν έχουμε στοιχεία για τον χρόνο γέννησης και θανάτου του. Μέχρι σήμερα θεωρείτο ότι γεννήθηκε γύρω στο 1860, από στοιχεία που αναφέρει στα ποιήματά του. Όμως ο ιστορικός Φ. Ηλιού τον καταγράφει ως φιλόμουσο συνδρομητή βιβλίου το 1868, οπότε πρέπει να γεννήθηκε γύρω στο 1840.
Πρώτος για τον ποιητή έγραψε ο Θείελπις Λευκίας στο περιοδικό Τα Νιάτα (15 Νοεμ. 1919). Δυστυχώς χωρίς κάποια βιογραφικά στοιχεία. Το επάγγελμά του ήταν ράφτης. Ο ίδιος αυτοπαρουσιάζεται ως αγράμματος και αυτοδίδακτος ποιητής στα ποιήματα που δημοσίευσε στο περιοδικό Σαπφώ. Δημοσίευσε τα ποιήματα: «Ένα δάκρυ επί του μνήματος του φίλου μου Χαράλαμπου Αξιώτη» Μάρτ. 1881, «Η Άνοιξις», Ιούλ. 1881 και «Πόλεμος», Αυγ. 1881.
Ο Πέτρου εξέδωσε την ποιητική συλλογή Λεσβιάς ήτοι Ιστορικόν Εγκώμιον της Νήσου Λέσβου, το 1878. Είναι από τα πρώτα βιβλία που τυπώθηκαν στη Λέσβο, λαμβάνοντας υπόψη ότι το πρώτο βιβλίο τυπώθηκε στο νησί μας το 1869. Τη δαπάνη της έκδοσης είχε ο Μολυβιάτης Μιχαήλ Δ. Σέρεσλης. Πολλοί Γεραγώτες και Λέσβιοι προεγγράφτηκαν συνδρομητές στη συλλογή, εκτιμώντας την προσπάθεια του συντοπίτη μας ποιητή.
Η Λεσβιάς αποτελείτε από εφτά μέρη. Έχει υμνητικό ύφος για την αρχαιότητα, τη Λέσβο, τους δημιουργούς της και τον πολιτισμό. Τα ποιήματά του είναι δωδεκασύλλαβα ομοιοκατάληκτα τετράστιχα. Αν και λέει ότι «Ως αγράμματος δακρύω» και ότι είναι «Ξένος εντελώς παιδείας» τα σημεία αναφοράς των ποιημάτων του προέρχονται από βιβλία της εποχής. Ίσως να εννοεί πως είχε ελάχιστες γραμματικές γνώσεις, ανάγνωσης και γραφής. Στους στίχους του συναντάμε όλους τους σημαντικούς ανθρώπους της Λέσβου. Για αυτούς συμπεραίνει ότι είχαν καλή σχέση με την παιδεία:

ούτε εκ φύσεως εδιδάχθει
τοσούτον πλήθος σοφών ανδρών.
Είχον οι Λέσβιοι την παιδείαν
καθήκον μέγα και ιερόν.

Για τη Λέσβο δείχνει την αγάπη του, την αποκαλεί μητέρα και γράφει για αυτήν το υμνητικό ποίημα…..

Χαίρε, μήτερ σεβασμία,
ό,τι και αν σε ονομάζω
δεν αισχύνομαι διόλου
και με θάρρος σ’ εκθειάζω.

Κάτω από το όνομά του σημειώνει το χωριό καταγωγής του: Του εκ Σκοπέλου της Γέρας. Τη Γέρα, ως Ιερά, τη μνημονεύει και σε στίχους του:

Εις της Ιεράς την θέσιν
αν συμπέσει να βαδίσω
ούτε ίχνος καν ευρίσκω
δάκρυα πικρά να χύσω

Ο Γ. Βαλέτας αναφέρει ότι εκτύπωσε και την ποιητική συλλογή Η κόρη του Βοσπόρου, το 1892 στην Κωνσταντινούπολη. Αυτή είναι αφιερωμένη «Τω ευγενεστάτω και αξιοτίμω κυρίω κυρίω Πάνω Μ. Κουρτζή, τεκμήριον ευγνωμοσύνης και βαθυτάτης υπολήψεως ανατίθημι ο ποιήσας». Πρόκειται για μια μικρή συλλογή που περιέχει επτά λυρικά ποιήματα. Τα εξής: Λεσβία έμπνευσις ή το όνειρό μου. Η άχορδος κιθάρα. Η κόρη του Βοσπόρου. Η ξενιτιά. Ο κόσμος τι δεν έχεις; Η άνοιξις. Ο ουρανός. Γνωμικόν. Αυτά τα ποιήματα είναι γραμμένα στην δημοτική, εκτός του τελευταίου που είναι στην καθαρεύουσα.
Άξιο σημείο αναφοράς στις εκδόσεις του συντοπίτη μας ποιητή είναι η ευγενική χορηγία, μη Γεραγωτών χορηγών, για την έκδοση των δύο συλλογών του.